在吐蕃王朝时期，印章被广泛使用于任命、诉讼、书信、经卷等文书当中，其形状主要是方形和圆形，其中方印主要是官方性质，是权力的象征。园印多半用于私人印章和宗教标记。方印的内容印文由图像和藏文组成，图像包括狮子、飞鸟、马等动物、人物和符号等。此次在都兰热水2018血渭1号墓出土银制印章，属于官印，据有关专家鉴定，该印章印文内容由骆驼图像和藏文“དབོན་འ་ཞ་རྗེ་ཕྱག་རྒྱ（甥阿夏王之印）”六个藏文字组成（如图1），其形制和风格无异于出现在敦煌藏文文书P.t.1083卷上的“大节度衙敕令之印（ཁྲོམ་ཆེན་པོ་ནས་བྐ་རྟགས་བཀྱེ）”[1]、 P.t.1085卷上的“亨迦宫敕令之印（སྐུན་མཁར་བཀའ་རྟགས་བཀྱེ）”[2]、P.t.1089、P.t.1111和P.t.1128卷上的“德论之印（བདེ་བློན་རྟགས་བཀྱེ）”[3]、P.t.1217卷上的“… …敕令之印（་་་་་་བྐ་རྟགས་་་་་་）”[4]、P.t.1064卷上的“琛氏印（མཆིམས་རྟགས）”[5]、P.t.1089卷上的“德论之印（བདེ་བློན་རྟགས་བཀྱེ）” [6] 、P.t.？卷上的“德伦会盟之印（བདེ་བློན་འདུན་ས་བཀྱེ？）”[7] 和新疆米兰藏文文书Or.15000∕496卷上的“飞马使之印（མང་ཟིགས་རྒྱ）”[8]，以及“童腊之印（མཐོང་ལ་ནས་རྟགས་བཀྱེ） [9]等等印痕，具有典型的吐蕃王朝特征。
一、甥阿夏王（དབོན་འ་ཞ་རྗེ）其人
在藏文史书当中，“阿夏王（འ་ཞ་རྗེ）”这个称呼最早出现于赞普达日年赛时期（556—608），据《智者喜宴》记载：“三分之二小邦被统一，宛波王、章噶王、阿夏王、森波王和象雄王等被制伏（རྒྱལ་ཕྲན་རྣམས་ཀྱི་སུམ་གཉིས་མངའ་འོག་ཏུ་འདུས། བན་པོ་རྗེ། འ་ཞ་རྗེ། དྲང་གེ་རྗེ། ཟིང་པོ་རྗེ། ཞང་ཞུང་རྗེ་རྣམས་བཏུལ）”[19]。吐蕃王朝统一青藏高原诸部之后，还相继出现了 “象雄王（ཞང་ཞུང་རྗེ）”、“森波王（ཟིང་པོ་རྗེ）”、“拉桑王（ར་སང་རྗེ）”、“宛波王（བན་པོ་རྗེ）”、“章噶王（དྲང་གར་རྗེ）”、“苏毗王（ཁྲི་སུམ་རྗེ）”、“达布王（དྭགས་པོ་རྗེ）”和“贡波王（ཀོང་པོ་རྗེ）”、“琛王（མཆིམས་རྗེ）”“贡噶波芒布支（རྐོང་ཀར་པོ་མང་པོ་རྗེ）”、“娘增赤波（མྱང་བཙུན་ཁྲི་བོ）”、“泽王（རྩེ་རྗེ）”、“达布王（སྟག་པོ་རྗེ）和“突骑施王（དུད་ཀྱི་རྗེ）”等等，“阿夏王（འ་ཞ་རྗེ）”乃是其中之一。这些王侯不论个人身份和文化属性，都是吐蕃王朝政权的主要组成部分。
在藏语中，“དབོན”字不单单指外甥，还具有侄子的意思。鉴于在唐蕃时期的汉藏文中普遍以“དབོན”与“甥”相对照，本文中暂将“དབོན”翻译为“甥”。吐蕃与阿夏（འ་ཞ）之间的舅甥关系，可能缘起于吐蕃第34代赞普贡日贡赞13岁时（公元633年）迎娶“阿夏妃•芒洁墀嘎（འ་ཞ་བཟའ་མང་རྗེ་ཁྲི་དཀར）”[20]为妻，和35代赞普赤都松芒布杰于公元689年将“墀邦公主（ཁྲི་བངས）”下嫁“阿夏王（འ་ཞ་རྗེ）”[21]这两个联姻事件。从《吐蕃大事记》中，早在公元675年、公元687年和688年就出现了“甥达延墀松（དབོན་ད་རྒྱལ་ཀྲི་ཟུང）”这样的称呼来看，这种舅甥关系，显然发生在于公元689年之前更早的某个时期，或许纯粹是一种被吐蕃王朝册封的一个爵号。
关于“甥阿夏王（དབོན་འ་ཞ་རྗེ）”其人，在《吐蕃大事记》[22]中先后出现过两个不同的人物，即“甥达延墀松（དབོན་ད་རྒྱལ་ཀྲི་ཟུང）”和“甥达延赞松（འབོན་ད་རྒྱལ་བཙན་ཟུང）”。前者分别出现在公元675年（འབོན་ད་རྒྱལ་ཁྲི་ཟུང）、687年（དབོན་ད་རྒྱལ་ཁྲི་ཟུང）、688年（དབོན་ད་རྒྱལ་ཀྲི་ཟུང）、 690年（དབོན་ད་རྒྱལ）和694年（འབོན་ད་རྒྱལ）的记载中。在公元694年的记载中记录了此人死于当年，但并未说明死因。后者分别出现在公元706年（འབོན་ད་རྒྱལ་བཙན་ཟུང）、707年（འབོན་ད་རྒྱལ）、711年（འབོན་ད་རྒྱལ་བཙན་ཟུང）、712年（འབོན་ད་རྒྱལ）、714年（འབོན་ད་རྒྱལ）、公元727年（འབོན་འ་ཞ་རྗེ）和744年（དབོན་འ་ཞ་རྗེ）的记载中，744年此人参与了与唐的战争，这之后在《吐蕃大事记》中中断对此人的记载长达15年。由此推断，此人死于公元744年与唐战事的可能性很大，加之这一年，恰好与该墓葬树木年轮测定为公元744年[23]完全一致。因此，笔者认为这枚银制印章上所指的“甥阿夏王（དབོན་འ་ཞ་རྗེ）”应该是后者，即“甥达延赞松（འབོན་ད་རྒྱལ་བཙན་ཟུང）”。
二、甥达延赞松（འབོན་ད་རྒྱལ་བཙན་ཟུང）的身世
在敦煌藏文文献《吐蕃大事记》中，“达延（ད་རྒྱལ）”始终是以 “甥阿夏王（དབོན་འ་ཞ་རྗེ）”姓氏的形式，呈现在“达延芒布支（ད་རྒྱལ་མང་པོ་རྗེ）”、“甥达延赤松（དབོན་ད་རྒྱལ་ཀྲི་ཟུང）”和“甥达延赞松（འབོན་ད་རྒྱལ་བཙན་ཟུང）”这个疑似祖孙三代的姓名当中，总共出现了18次。由此可以看出，要探究“甥阿夏王（དབོན་འ་ཞ་རྗེ）”的祖姓，撇开“达延（ད་རྒྱལ）”这个重要族源信息是很难说得通的。苯教古籍记载“……此后因为苏毗之地尚未传播苯教和辛氏，由当塞·达延者，邀请敦巴辛饶到金帽长角之宝座，命名穆央阔巴和朗央阔巴为苯名（དེ་ནས་སུམ་པའི་ཡུལ་དུ་བོན་དང་གཤེན་མ་མཆིས་ན། མི་ནི་སྲིད་པའི་ལྡངས་སེ་ལྡ（ད）་རྒྱལ་གྱིས། གཤེན་རབ་གསེར་ཤ་རུ་རིང་ཁྲི་ལ་སྤྱན་དྲངས་ནས། བོན་གྱི་མཚན་ནི་དམུ་གཡང་འཁོར་བ་དང་སླང་གཡང་འཁོར་བར་བཏགས།）”[24]。这表明“达延（ད་རྒྱལ）”是个具有悠久历史的姓氏，早在苯教始祖敦巴辛饶时期就已经在上层社会扮演着主要的角色。
据《智者喜宴》记载：“禄东赞为编制吐蕃行政区划，重视利用石子和木条，把文字书写在多达六头犏牛驮子的木牍上。木牍无序而产生凌乱，四宰相听闻番禺达延之地一位叫芒布支的神童，遂前往去邀请（མགར་གྱིས་བོད་ཀྱི་ཁོད་བཅའ་བའི་ཕྱིར་རྡེའུ་དང་ཤིང་བུ་གཙིགས་སུ་གསོལ་ཏེ་བྱང་བུ་མཛོ་ཁལ་དྲུག་ལྡེང་བར་བྲིས་པས་བྱང་ཁྲམ་མ་ཐེབས་པར་འཁྲུགས་ནས་འཕན་ཡུལ་དར（ད）་རྒྱལ་ན་བྱིས་པ་མང་པོ་རྗེ་བྱ་བ་འཕྲུལ་ཆེ་བར་བློན་པོ་བཞིས་འཚོལ་དུ་ཕྱིན་་་་）”[25]。番禺（འཕན་ཡུལ）在之前被称之为俄波（ངས་པོ）。在朗日论赞时期，“朗日论赞颁布法令，将俄波改为番禺（བཙན་པོ་ཁྲི་སློན་བཙན་གྱྀས། བཀའ་སྩལ་ཏེ། ཡུལ་ངས་པོ་ལས། འཕན་ཡུལ་དུ་མྱྀང་སྤོས་བོས）”[26]。 可见，“达延芒布支（ད་རྒྱལ་མང་པོ་རྗེ）”的最初发祥地是番禺，在今西藏自治区拉萨市北部的澎波一带。
根据《吐蕃大事记》显示，“达延芒布支（ད་རྒྱལ་མང་པོ་རྗེ）”其人，早在松赞干布时期就是一位举足轻重的人物，此人曾帮助吐蕃王朝第一次全方位编制了行政区划。还承担了“（文成）公主骑乘白骡由达延芒布支引导（ཀོང་ཇོ་དྲེའུ་དཀར་ཞིག་ལ་བཅིབས་ཏེ་དར་རྒྱལ་མང་པོ་རྗེའི་སྣེ་ཁྲིད）”[27] 和“（公元653）达延芒布支收集象雄大料（ད་རྒྱལ་མང་པོ་རྗེས་ཞང་ཞིང་གྱི་ཕྱིང་རིལ་བགྱིས།）”[28]等重任，可谓功勋卓著。公元657年，此人死于与唐苏定方的战事。
公元675年，“甥达延赤松（འབོན་ད་རྒྱལ་ཀྲི་ཟུང）”登上历史舞台，并具有了吐蕃王朝“甥（དབོན）”的身份。“甥（侄）”的称号，不仅仅这说明其祖辈与赞普宗室有亲属关系，重要的是像吐蕃赞普都松芒布杰称南诏王为“བཙན་ཕོའི་གཅུང”一样，更多在体现一种爵位和身份。正如《内萨尔钦则旺秀文集》记载：“作为藏族六大根本姓氏之一，先是阿夏小邦归入吐蕃王统治之下，成为吐蕃国王的甥（བོད་ཀྱི་རྩ་བའི་རུས་ཆེན་མིའུ་གདུང་དྲུག་ཏུ་གྲགས་པའི་ནང་ཚན། དང་པོ་ནི་འ་ཞྭ་རྗེ་ཞེས་བྱ་བ་རྒྱལ་ཕྲན་ཅིག་ཡིན་པར་འདུག་པ་ལས།ཇེ་ཞིག་ནས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་པོའི་མངའ་འོག་ཏུ་སོང་ཞིང་།རྒྱལ་པོའི་དབོན་དུའང་གྱུར།）”[29]。
据《吐蕃大事记》记载：“及至猪年，春，赞普赴往协香，王侯赤玛洛举行大宴，甥达延赤松贡献大量金铜（ཕགི་ལོ་ལ་བབ་སྟེ། བཙན་པོ་དཔྱིད་ཞེ་ཤིང་དུ་གཤེགསྟེ། བཙན་མོ་ཁྲི་མོ་ལན་གྱིས། སྟོན་མོ་ཆེན་པོ་གསོལད། འབོན་ད་རྒྱལ་ཁྲི་ཟུང་གྱིས། གསེར་ཟངས་ཆེན་པོ་གསོལད།）”[30]。此事件应该是达延赤松与墀邦公主的订婚典礼。此后此人在687年、688年出任了大料集的任务。《吐蕃大事记》记载：“及至牛年，赞普驻锡聂噶之唐布拉，赞蒙墀邦赴嫁阿夏王为妻……（གླང་གྱི་ལོ་ལ་བབ་སྟེ། བཙན་པོ་ཉེན་ཀར་གྱི་ཐང་བུ་ར་ན་བཞུགས་ཤིང་། བཙན་མོ་ཁྲི་བངས། འ་ཞ་རྗེ་ལ་བག་མར་གཤེགས་་་་་）”[31]。于公元689年，吐蕃王朝将王妹墀邦嫁给达延赤松，并始称其为“阿夏王（འ་ཞ་རྗེ）”。此后，此人于公元 690年和公元694间年出任了大料集、出战等大任。在公元694年的《大事记》中记载了此人的死讯，但并未说明死因。
公元706年，“甥达延赞松（འབོན་ད་རྒྱལ་བཙན་ཟུང）”登接任了达延赤松的地位。在公元706、公元707、公元711、公元711、公元712、公元713、公元714年担任了收集大料的重任。在公元727年被吐蕃王朝晋封为大论 [32]，公元744年担任军事统帅，此后至少直到公元756年，在《吐蕃大事记》中未见记载。但据《智者喜宴》记载，最晚在赤德松赞时期还有“甥阿夏王（དབོན་འ་ཞ་རྗེ）”这样的人物[33]，此时的“甥阿夏王（དབོན་འ་ཞ་རྗེ）”，是否还是达延家族来担任，不得而知。根据“鉴于此，娘韦童三人，加之蔡邦森四人，因忠于赞普，封赏了大量奴户和大片土地，并委任为赞普之大论（འུང་ལྟ་སྟེ། མྱང་དབའས་མཐོན་དང་གསུམ། ཚེས་པོང་སྲིན་དང་བཞིས། གློ་བ་ཉེ་ནས། བྲན་ཁྱིམ་མང་པོ་དང་ཡུལ་ཆེན་པོ་སྩལ་ཏོ། བཙན་པོའི་བློན་པོར་བཅུག་གོ）” [34]记载，我们了解到吐蕃王朝的政治体制，被征服的小邦的新首领一般是由忠臣或功勋卓越的将相担任，并赋予其世袭的权力。但是，该家族若发生断代（རབས་ཆད）或被惩处（བཀྱོན་ཕབ）的情况，中央王朝将这个地位转封给其他将相，如 “韦·赤苏毗王藏希（དབའས་ཁྲི་སུམ་རྗེ་རྩང་བཞེར）”[35]和“没卢·赤苏毗王达囊（འབྲོ་ཁྲི་སུམ་རྗེ་སྟག་སྣང）”[36]两个名称中体现的那样，苏毗王的职位也曾有两种不同姓氏的官员担任。
据《旧唐书·吐蕃传》记载：“弄赞弱冠嗣位，性骁武多英略，其邻国羊同，及诸羌并宾服之……”[37]和《新唐书·吐蕃传》记载：“论赞生弃宗弄赞，亦名弃苏农，亦号弗夜氏。其为人慷慨才雄，常驱野马犁牛，驰刺之以为乐。西域诸国共臣之” [38]。吐蕃王朝在松赞干布时期不仅完成了青藏高原诸部的统一，并将西域诸国都臣服己下。在敦煌藏文文献：“吐蕃苏毗千户长之属下通颊和阿夏千户长，其属下则王桑，其属下有吐蕃苏毗之小千户长、通颊和阿夏之小千户长 （བོད་སུམ་གྱྀ་སྟོང་པོན་གྱྀ་འོག་དུ་མཐོང་ཀྱབ་དང་འ་ཞའྀ་སྟོང་པོན། དེའི་འོག་དུ་རྩེ་རྗེ་ཟངས། དེའི་འོག་ཏུ་བོད་སུམ་གྱྀ་སྟོང་ཅུང་དང་མཐོང་ཀྱབ་དང་འ་ཞའྀ་སྟོང་ཅུང་།） ” [39] 。可见，这个时期的吐蕃王朝体制里，“阿夏王（འ་ཞ་རྗེ）”只是个千户长职位。这与银制作为吐蕃王朝时期仅次于绿松石和金告身的第三个级别身份地位象征物，也是可以说是相对应的。吐蕃王朝在赤松德赞和赤德松赞时期的君臣弘佛盟约里，将“阿夏王（འ་ཞ་རྗེ）”排在众臣之首，可能是因为“阿夏王（འ་ཞ་རྗེ）”具有的吐蕃王朝“甥（དབོན）”的爵位和身份，并不是群臣中权位的体现。
三、阿夏（འ་ཞ）的由来及其沿革
藏文苯教古籍《世续题解详传》[40]、《赛米》[41]和《苯教源流宏扬明灯》[42] 等史料中，早在苯教创始人辛饶弥沃切时期就记载有“阿夏人（འ་ཞ）”和“阿夏之地（འ་ཞ་ཡུལ）”的概念。而在与之藏族百家姓相媲美的《蕃人族谱莲花苑》中：“阿夏（འ་ཞ）”的族源归于藏族六大原始氏族部落“赛氏（བསེ）”和“噶氏（སྒ）”。根据辛饶弥沃切生辰，“阿夏（འ་ཞ）”最早的历史可以上溯到公元前200年左右。
关于阿夏一名的由来，在藏文史料中这样记载：“时舌·玉奔家族百姓起乱，城堡迁至拉热，拉热蒋家族都归属“舌氏（ལྕེ）”，从此依次衍生，舌氏收养一个啊啊啼哭在一顶帽子（藏语称帽为‘夏’）当中的男婴，世称阿夏王（ལྕེ་གཡུ་འབུམ་གྱི་རྒྱུད་ཀྱི། འབང་གི་ཡོ་ལོག་བྱུང་ནས། ཁྱིམ་མཁར་ལ་རར་བྱོན་ནས་ལ་ར་རྒྱང་ཁྱིམ་དང་བཅས་པ་ལྕེ་ཡིན། དེ་ནས་རིམ་གྱི་བྱོན་པས། ཞྭ་མོ་གཅིག་ཁུད་ན། བུ་ཆུང་གཅིག་འ་འ་ཟེར་ནས་ངུ་ཡིན་འདུག་པས། དེ་ལྕེས་བསོས་པས་མིང་ལ་འ་ཞྭ་རྒྱལ་པོ་ཞེས་གྲགས་སོ）” [43]。关于“舌氏（ལྕེ）”，在苯教古籍中：“（敦巴辛饶时期）彼地有一处曰苯舌织之地，彼之富有，可以用但凡其他辛师来布道，将赐予尽有食财之一半来形容（ཡུལ་དེ་ན་གྱེར་ལྕེ་དྲུབ་བྱ་བ་གཅིག་ཡོད། དེ་ལ་ཟ་ཐང་ཆེ་བའི་དཔེ་ནི། གཤེན་པོ་གཞན་གྱི་ལམ་སྟོན་ཕེར་ན། ཟ་བ་ནོར་ཅི་ཡོད་པའི་ཕྱེད་སྟེར་རོ）”[44]。这个与《北史》中：“者舌国，故康居国，在破洛那西北，去代一万五千四百五十里” [45]的记载不谋而合。藏文史书中的“舌氏（ལྕེ）”很有可能是汉文史书中的“者舌国”。根据敦煌藏文文献中：“在赞普（松赞干布）之麾下，娘芒布支相囊不用让苏毗全民皆兵 ，用羊粪丸之幻术，游说舌氏之首领，招抚未脱离之所有户头（འུང་གི་འོག་དུ་མྱང་མང་པོ་རྗེ་ཞང་སྣང་གིས། སུམ་པ་མཐའ་དག་དམགིས་གདབ་མྱི་དགོས་པར། ལུག་རྟུག་གི་སྒྱུ་ཕབ་སྟེ།ལྕེའི་ཐོར་ཐོ་ལ་བརྗོད་ནས། ཁྱིམ་གྲངས་མ་ཤོར་པར་ཡོངས་ཀྱིས་འབངས་རྣལ་མར་བཀུག་གོ）”[46]这样的记载来看，至少在松赞干布时期，“舌氏（ལྕེ）”家族还在延续。
在古籍《西域授记》中：“苏毗和阿夏抵达此地时，阿夏和苏毗来到此地时我死亡之际，苏毗首先抵达西域时，此仙女死于仙女之间，从而成为陨石王之女。（གང་གི་ཚེ་སུམ་པ་དང་། འ་ཞ་དག་དེར་དོང་བ་དང་། གང་གི་ཚེ་ཡུལ་དེར་འ་ཞ་དང་སུམ་པ་འོང་བ་དེའི་ཚེ་བདག་འཆི་བའི་དུས་སུ།.....གང་གི་ཚེ་ལི་ཡུལ་དུ་ཐོག་མར་སུམ་པ་འོངས་པ་དེའི་ཚེ་ལྷ་མོ་འདི་ལྷ་མོའི་ནང་ནས་ཤི་འཕོས་ནས་སྐར་རྡོའི་རྒྱལ་པོའི་བུ་མོར་འགྱུར་རོ།）”[47]，和新疆出土的木简61-Ⅱ30-M.I.xxviii.1 A-1记载的“阿夏迁移者中有多少定居者（འ་ཞ་རྐྱ་བ་ལས་གཞི་མཁན་ཇི་མཆིས་པ）”[48]。《布敦佛教史》中“构成塞氏的阿夏姓氏散落多、卫、康地区，中部娘地的土著为赞波阿夏，此姓繁衍于黑白舌氏，阿夏果吾切之子阿夏益西永仲在多麦点燃后弘期之火的喇勤贡巴饶塞膝下受戒之后，从卫藏来到康地（སེའི་རུས་ཚན་དུ་གྱུར་བའི་འ་ཞའི་རིགས་རྒྱུད་ནི་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་གྱི་ཡུལ་ཕལ་ཆེར་དུ་མཆེད་ཡོད་དེ། མྱང་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་དུ་གྲགས་པའི་མྱང་བར་གྱི་གཉུག་མར་གནས་པའི་ཡུལ་འཛིན་གྱི་རིགས་རུས་ཐོག་མ་བཙད་པོ་འ་ཞ་ཡིན་ཞིང་དེ་ཡང་ལྕེ་དཀར་ནག་ཏུ་མཆེད་པའི་གདུང་རྒྱུད་ལས་བྱུང་བ་དང་། བསྟན་པ་ཕྱི་དར་གྱི་མེ་རོ་མདོ་ཁམས་སྨད་ནས་གསོས་པའི་བླ་ཆེན་དགོངས་པ་རབ་གསལ་དང་དེའི་མཁན་བུ་ཀྲེ་བོ་མཆོག་བླ་གཉིས་ཀྱི་མདུན་ནས་སྡོམ་པ་བླངས་པའི་འ་ཞ་མགོ་བོ་ཆེའི་བུ་འ་ཞ་ཡེ་ཤེས་གཡུང་དྲུང་དབུས་ནས་ཁམས་ལ་ཕྱིན་པ）” [49]又在《智者喜宴》中“出现不属于卫藏十人的阿哲两部，阿夏果吾切之子阿夏益西永仲赴康地受戒中途抵达拉萨，……阿夏人威力巨大盖源于此，阿夏占据了那南折俄和无忧之地（དབུས་གཙང་གི་མི་བཅུ་ལ་མི་ཐེ་བ་ལ་འ་འབྲེའི་སྡེ་གཉིས་བྱུང་སྟེ་འ་ཞ་མགོ་བོ་ཆེའི་བུ་འ་ཡེ་ཤེས་གཡུང་དྲུང་གིས་ཁམས་སུ་སྡོམ་པ་ལེན་དུ་འགྲོ་བའི་ལམ་ལྷ་སར་ཕྱིན་པས།་.....འ་ཞ་ཚོ་མཐུ་ཆེ་བ་རྒྱུ་མཚན་ཡང་དེ་ཡིན། འ་ཞ་དེས་སྣ་ནམ་འདྲེ་བརྔས་དང་འུ་ཡུག་མདའི་གནས་གཞི་བཟུང་།）” [50]的记载中可以看到，一部分阿夏（འ་ཞ）后来迁徙到西域和青藏高原腹地生活。
综上所述，我们得知，阿夏一名起源于青藏高原原始氏族部落“舌（ལྕེ）”氏家族，属于原始部落“噶氏”部，大约在公元前二世纪之前，迁徙或扩展至罗姆河流域，与塞种人相融，繁衍形成了 “塞氏”，构成藏族六大原始氏族之一，后来逐渐壮大成为阿夏小邦。吐蕃赞普达日年塞在位时期，吐蕃王朝征服阿夏王并将阿夏小邦统一到己下。大约从公元六世纪左右开始，阿夏小邦主要栖息在西域和青藏高原西北一带。吐蕃贵族达延氏联姻吐蕃王室，或因为吐蕃王朝做出卓越贡献，吐蕃王国赐予达延氏为“甥阿夏王（དབོན་འ་ཞ་རྗེ）”爵位和身份，并给与世袭的权力。因此，笔者认为出现2018血渭1号墓出土银制印章，不仅改变不了这座墓葬的吐蕃属性，而是更进一步佐证了这个史实。
参考文献：
[1][2] [3][4] [5][6] [7][8] 李帅：《吐蕃印章初探》.《文物》.2018（2）.
[9] 陈庆英、邹西成：《吐蕃时期的七枚印章考释》.《大喜乐与大圆满：庆祝谈锡永先生八十华运汉藏佛学研究论集).中国藏学出版社,2014.
[10]北大考古文博学院 青海省文物考古研究所：《都兰吐蕃墓》，科学出版社.2005：109.
[11] [12]王尧：《青海都兰新出吐蕃文汇释》，《都兰吐蕃墓》.科学出版社.2005：32
[13] 许新国、格桑本：《东噶赤列先生与都兰血渭6号墓出土的木牍》.《都兰吐蕃墓文化论坛》.文物出版社.2017.176.
[14] 阿顿·华多太：《论都兰吐蕃墓属性》.《中国藏学》.2012(3).
[15] [16] [17] [18] 阿顿·华多太：《都兰热水M23号墓出土的古藏文胛骨试读》.青海师范大学学报(哲学社会科学版).2020(5).
[19] [20] [25] [27] [33] [50]巴俄·祖拉陈瓦：《智者喜宴》（藏文）.民族出版社.2006:93；131；101；113；196；185.
[21] [22] [28] [30] [31] [32] [34] [35] [36] [46] 王尧：《敦煌藏文历史文书》.青海民族学院.1979:2；4；7；17；1—22；23；2；2；49.
[29] 内萨尔钦则旺秀：《内萨尔钦则旺秀文集》（藏文）.西藏藏文古籍出版社.2015:5.
[23] 韩建华等：《丝绸之路青海道考古新发现—青海都兰热水墓群2018血渭一号墓考古收获》.《文博中国》.
[24] [40] [44]禅巴朗卡：《苯教史料汇编》（藏文）.西藏藏文古籍出版社.2020年:208；201；208.
[26] [48]陈践、王尧：《吐蕃文献选读》.民族出版社.1983:101；156.
[37] 刘昫：《旧唐书》卷一百九十六上.
[38] 宋祁 欧阳修：《新唐书》卷二百一十六上.
[39] 法藏敦煌藏文文献第 P·T1089卷.
[41] 章杰增巴：《赛米》（藏文）.中国藏学出版社.1991年:761—762.
[42] 芭•丹杰桑布：《苯教源流宏扬明灯》（藏文）.中国藏学出版社.1991:93—103.
[43] 《藏族姓氏六小传》（藏文）.西藏藏文古籍出版社.sha函第.2014:68-69.
[45] 李延寿：《北史》卷八十五 .
[47] 中国藏学研究中心:《中华大藏经•甘珠尔》（藏文对勘本）第五十九卷.中国藏学出版社. 2008：599、600、642页.
[49] 布敦仁青竹:《布敦佛教史》（藏文）.中国藏学出版社. 1991：198-199页.
